تحلیل همدیدی سامانه های سیل زادر حوضه ی قره سو

در این پژوهش، برای بررسی الگوهای سینوپتیکی منجر به سیلاب در حوضه ی قره سو، ابتدا داده های آماری دبی های سیلابی و بارش حوضه ی قره سو تهیه گردیده و سپس تاریخ وقوع بارش های منجر به سیلاب منطقه ی مورد مطالعه بررسی شده است. بیست دوره از دوره های سیلابی، همراه با بارش نسبتا شدید، از آبراهه ی اصلی قره سو و زیرحوضه های لای چای، بالخلوچای، قوری چایدره رود، هیرچای، نمین چای، آق چای، آق امام چای، انتخاب و شرایط همدید لایه های جو در روزهای بارشی مولد سیلاب مورد تبیین قرار گرفته است. برای مشخص نمودن این روزها از داده های سیلابی و همچنین داده های بارشی در بازه ی زمانی روزانه ی محدوده ی مورد مطالعه استفاده شده hsj. پس از آن نقشه های جوی روزهای سیلابی و یک روز قبل از آن به وسیله ی نرم افزار گردس در تراز 500 هکتوپاسکال تهیه گردیده است. برای بررسی علل روزهای همراه با سامانه های سیل زا در منطقه، از نقشه های سطح دریا (slp) و سطح 500 هکتوپاسکال (hgt) برای بررسی های همدیدی استفاده شده است. همچنین برای بررسی وضعیت تغذیه ی رطوبت و شار رطوبتی و نقاط همگرای رطوبتی از نقشه های وزش رطوبتی و برای مشخص کردن وضعیت پایداری و ناپایداری جریان هوا از نقشه های امگای سطح 500 هکتوپاسکال و به منظور بررسی بردار باد، جهت انتقال رطوبت به منطقه و نیز مشخص شدن پتانسیل بارشی محدوده ی مورد مطالعه از نقشه های بردار باد و آب قابل بارش استفاده شده است. نقشه های فشار سطح دریا و ارتفاع ژئوپتانسیل برای روزهای دبی های سیلابی و روز قبل از سیلاب و نقشه های سرعت و جهت باد، وزش رطوبتی، امگا و آب قابل بارش برای روزهای حداکثر بارش تهیه گردیده است. بررسی نقشه های همدیدی طی دوره ی آماری مورد مطالعه نشان می دهند، در سطح زمین، وجود هسته ها و زبانه های کم-فشار و نیز نفوذ زبانه های پرفشار از مهم ترین دلایل همدیدی وقوع بارش های سیلابی، در محدوده ی مورد مطالعه بوده اند. وجود مناطق جبهه ای شرایط را برای فرارفت و همرفت هوا مهیا نموده و سبب ایجاد بارش ها شده است. در سطح 500 هکتوپاسکال نیز وجود بلوکینگ امگایی و سردچال در بستر موج بادهای غربی شرایط را برای تشکیل بارش های محدوده ی مورد مطالعه ایجاد نموده اند. در سطوح بالای اتمسفر، وجود بادهای غربی با ایجاد ناوه ها و پشته ها و افزایش و کاهش مقادیر چرخندگی شرایط را برای ایجاد سردچال ها و فرازهای مانع ایجاد نموده است که به نظر می رسد بلوکینگ امگایی شکل و بریده ی کم ارتفاع از مهم ترین آن ها بوده است. بادهای غربی، جنوب غربی و شمال غربی با انتقال رطوبت دریاهای مدیترانه، سیاه و سرخ تغذیه ی رطوبتی مناسبی را برای ایجاد بارش های محدوده ی مورد مطالعه ایجاد نمودند. البته نباید نقش توده ی کوهستانی سبلان در رطوبت محلی را در تغذیه ی رطوبتی این بارش ها فراموش کرد. نتایج همچنین نشان داده که در اغلب روزهای مورد مطالعه ناپایداری در منطقه مهیا بوده است که این را می توان از وجود مقادیر منفی امگای تراز 500 هکتوپاسکال استنباط نمود. در روزهای بارش پتانسیل بارشی نسبتا خوب در منطقه مهیا بوده است. آب قابل بارش در این روزها بین 15 تا 25 کیلوگرم در نوسان بوده است. با توجه به تحلیل نقشه های slp و نیز نقشه ی hgt تراز 500 هکتوپاسکال و ردیابی سیستم های منجر به سیل در محدوده ی مورد مطالعه می توان به نقش سیستم های کم فشار غرب در بروز بارش های سیلاب منطقه پی برد؛ لذا فرض مورد پژوهش را می توان به طور نسبی مورد تایید قرار داد.